آشنایی با جنبه ی حسی، احساسی، عاطفی، هیجانی و جنسی در تربیت کودکان
در این مقاله به رشد حسی، عاطفی و هیجانی و جنسی کودک اشاراتی خواهد شد. مقصود جنبه ی، “احساسی” و “عاطفی” و “هیجانی” و جنبه ی “جنسی” کودک است.
کودک حدود ۲۰ ماهگی متوجه خواهد شد که او پسر یا دختر است و می داند که مانند پدر یا عمو یا دایی است، اگر خود را پسر می بیند؛ و اگر دختر است، شبیه خاله، مادر و یا عمه ی خود خواهد بود. بنابراین حدود ۲۰ ماهگی نظری پیدا می کند که به چه گروه و یا دسته ای تعلق دارد.
اما می دانیم که از دوران جنینی تا حدود ۵ سالگی تفاوت و تغییر چندانی در میان پسر و دختر از نظر ویژگی های “جنسی“ و یا “هورمون ها” وجود ندارد. به بیان دیگر پسر و دختر به مقدار زیادی شبیه و مانند هم هستند. اما بین ۵ تا ۸ سالگی به دلیل ترشح هورمون ها و دگرگونی که در این زمینه به وجود می آید، کودکان کاملاً موجودات متفاوتی می شوند. بعضی از یک طرفه هورمون زنانه یا مردانه و از طرف دیگر مقدار این هورمون ها و چگونگی تأثیر آن ها، شرایطی را فراهم می کند که کودکی که تا ۵ سالگی از نظر جنسی شبیه بچه های دیگر و یا جنس مختلف یا مخالف بود، از این به بعد می تواند موجود بسیار متفاوتی باشد. به همین علت در همه ی زمینه های زندگی او تغییراتی پیدا می شود. یعنی فقط این دگرگونی در ارتباط با موضوع هورمون ها و جنسی نیست، بلکه دگرگونی هایی در حس او حساسیت او در زمینه ی نظر و اندیشه و یا نگاه او به دنیا و یا نگاه او به سایر افراد، اعم از این که هم جنس او یا جنس مختلف و مخالف هستند را فراهم می کند. کودک در این زمان نظری درباره ی جنس خود و هم جنسان خودش دارد. می تواند آن ها را خوب و یا بد بداند. می تواند آن ها را جنس بهتر و برتر و یا کهتر و کمتر بداند. می‌تواند نظر ویژه ای درباره ارتباط این دو جنس پیدا کند. درست است که در عالم خیال و در ذهن خودش آن را پرورش می دهد ولی دیر یا زود با نظری که اعضای خانواده دارند و یا در محیط اجتماعی مشاهده می کند، در این باور و نظر و خیال خود تجدید نظرهای اساسی خواهد کرد. به همین جهت است که می تواند از آن چه که هست، احساس لذت و رضایت و خوشحالی کند و یا ناراضی و ناراحت باشد. “مطالعات نشان می دهد که به خاطر سابقه ی تاریخی و شرایط و محیط اجتماعی و شنیدن نظرِ و حرف پدر و مادر و سایر عزیزان، بیشتر پسران از پسر بودن خود راضی هستند تا آنجا که تقریباً آمار نشان می دهد که از هر ۲۰ پسر، یک نفر حدود ۳ سالگی به خاطر این که پسر هست خوشحال نمی باشد. در حالی که در خصوص دختران بین ۲، ۳ و حتی تا مرز ۶ نفر از ۲۰ نفر، از جنسیت خود و دختر بودن خود خوشحال و راحت نیستند.“ به هر حال مسئله مهم این است که چگونه خودشان را ارزیابی می کنند. “پسر چه معنایی دارد و دختر چه مفهومی خواهد داشت؟” و در این زمینه و مخصوصاً اگر در خانواده ای باشند که همه پسر و یا دختر هستند، نه تنها در شناخت خودشان با اشکالات و مشکلاتی رو برو هستند، بلکه در شناخت جنس مخالف نیز آن قدرها واقع بین نبوده، و در دنیای ذهن و نظر و تخیل و خیال حرکت می کنند. در حالی که در خانواده هایی که مثلاً ۲ پسر و ۲ دختر وجود دارند، به زودی برادران و خواهران نظر درست و واقع بینانه ای درباره ی جنس خود و جنس دیگر خواهند داشت. به هر حال این جنبه تحت تأثیر “عامل حسی” و “ارتباطات کودک” مخصوصاً در مسیر شیر خوردن و دوران شیرخوارگی، و ارتباط او با مادر و بعداً حوادث و اتفاقات بعدی که مرتبط به “نوازش” و “آغوش” است، کاملاً تحت تأثیر قرار می گیرد. به بیان دیگر فرزند ما به خاطر همه تجربیات و یا خاطرات گذشته، نظری جالب و جاذب و برخی از اوقات آزاد دهنده و اذیت کننده درباره ی خودش و جنس مخالف دارد. به نظر می رسد که در بیشتر خانواده ها این تجربه و خاطرات خوب و در برخی از خانواده ها حالت بهتر آن وجود دارد، و کمتر احساس بد در رابطه با حالی که دارند و روابطی که داشتند، وجود دارد.
کودک ۳ ساله تصویر نسبتِاً هم روشنی از جنس خود و از جنسیت خود پیدا می کند، و درباره ی بدن خودش اطلاعات دقیق تری دارد. به ویژه اگر موضوع رفتن به “دستشویی” به درستی انجام شده باشد، و او این مرحله را پشت سر گذاشته باشد. در یک چنین شرایطی است که نظر او به دلیل واقع بین بودن، و در عین حال با مسئله و مشکل همراه نبودن به خاطر ادرار و مدفوعش، سبب می شود که درباره ی جنبه ی جسمی و جنسی خودش نظر بهتر و مطلوب تری داشته باشد.
واکنش شما در مقابل لمس و تماس کودک با بدن خودش چیست؟
کودک حدود ۳ سالگی متوجه می شود که تماس با برخی از قسمت های بدن و یا آلت تناسلی اش برای او حالاتی و یا برخی از اوقات لذتی را موجب می شود. در نتیجه با توجه به سابقه ای که از “لمس” و “نوازش” و “آغوش” اعضای خانواده داشته و مخصوصاً همه را با شور و اشتیاق در این رابطه دیده، و خود او نیز از این کار لذت بسیار برده، به این نتیجه می رسد که این دست زدن به خود، و لمس و ایجاد ارتباط با بدن، احتمالاً اشکالی نخواهد داشت. در نتیجه فکر می کند کاری را که تاکنون دیگران برای او می کردند، او هم اکنون برای خودش انجام می دهد. به ویژه اینکه احساس لذت و رضایت می کند. در یک چنین شرایطی برخی از اوقات آن را آشکارا و در مقابل پدر و مادر و یا دیگران نشان می دهد، و برخی از اوقات به دلیل آنکه دیگران را درگیر چنین کاری ندیده است، و یا از آغاز همه پوششی و یا لباسی بر تن خود داشته اند، در نتیجه این قسمت های بدن حالت خصوصی و فردی داشته و یا اگر با اولین واکنش و پاسخی از جانب اطرافیان و یا خواهران و برادران بزرگ تر، به گونه ای تند و تیز رو برو شده، می تواند این کار را در پنهان و جدا از دیگران انجام دهد و یا کاملاً این میل را در خودش سرکوب کرده و نفی و انکار کند. بنابراین کودک این کار را به دلیل لذت جنسی انجام نمی دهد، بلکه به دلیل تازه بودن و نوعی احساس و حال عجیب و غریب پیدا کردن، مخصوصاً کنجکاوی و میل به شناخت بیشتر و بهتر خودش، آن را انجام می دهد. در نتیجه اگر پدر و مادر فقط در مسیری حرکت کنند که او را از این که در انظار عمومی دست به چنین کاری بزند، دور نگه دارند؛ به این معنا که این پیام را برسانند که آنچه که انسان با بدن خودش انجام می دهد، مطلب و موضوعی است خصوصی و قرار نیست که کسی از آن باخبر شود؛ به ویژه آن زمانی که در تمام مدت کودکی، فرزند ما از پوششی یا شلوار و لباس زیری برخوردار بوده است،همه و همه دست به دست هم می دهد و سبب می شود که خیلی زود متوجه شود که این کار را در جمع نمی تواند انجام دهد، در غیر این صورت این احتمال وجود دارد که واکنش دیگران آن چنان باشد که تأثیری شدید و سنگین بر روی او بگذارد.
راهکارها و مهارت عملی والدین
پدر و مادر وقتی که کودک را درگیر و مشغول تماس با بدن خود می بینند، باید به بهانه ای او را قطع کنند و از او انتظار رفتار دیگری را داشته باشند. یعنی به او پیشنهاد کنند که: “مثلاً هم برای خوردن غذا و یا بستنی بیاید”. “از او دعوت کنند که به اتاق دیگر بیاید، یا فیلمی را با هم ببینند” و یا به بهانه ی این که باید از خانه خارج شویم و برای خرید برویم، او را از کاری که می کند، منصرف کنند.
از این طریق پیامی به او خواهند داد که این کاری است هر چند که آن ها به آن توجه و اعتنایی ندارند، اما آن را قطع می کنند، و کودک این قطع دلخواهانه غیرمستقیم خودش را آن قدرها جدی و بد نمی گیرد، و گرچه ممکن است که چنین کاری را به آینده منتقل کند، ولی حداقل خاطر ما آسوده خواهد بود که آسیبی در این زمینه به او نخورده است.
در حالی که اگر پدر و مادر و یا دیگران او را “سرزنش” کنند و یا متأسفانه آن گونه که برخی از اوقات دیده شده است “تنبیه” کنند، می تواند تأثیر بسیار ویرانگری بر روی او بگذارد و او را می تواند به یک موجود کاملاً “خشمگین لجباز” و یا به کسی که کاملاً “پنهان کار” و “دروغ گو” است، تبدیل کند. ضمناً احساس بدی درباره ی خود، درباره ی حالی که دارد، درباره ی زمینه های جنسی وجود خودش و آلت تناسلی اش پیدا کند. تا آنجایی که برخی از افراد از همین جا برای همیشه از داشتن رابطه ی جنسی احساس بدی می کنند و یا به نوعی احساس خطر را همیشه در کنار خود می بینند و آماده هستند که براساس برخی از برداشت ها، نظرها و قضاوت ها بار گناهی را در این زمینه (حتی وقتی که با همسر خود رابطه دارند)، بر دوش بکشند.
بنابراین مواظبت و مراقبت باید در این حد باشد که کودک آن را غیر عمومی و غیر اجتماعی بداند. از جانب دیگر متوجه شود که پدر و مادر برای چنین کاری او را تشویق و ترغیب نمی کنند بلکه با بی اعتنایی اهمیت آن را برایش کم می کنند و در عین حال با قطع کاری که دارد انجام می دهد، شرایطی را فراهم می کنند که او متوجه شود که بهتر است از این کار بگذرد.
مرجع: todaysparent
آخرین مطالب
همه ما می دانیم که نوزادان تازه به دنیا آمده زیاد می خوابند، خیلی زیاد! در واقع نوزاد تازه به دنیا آمده ۱۶ الی ۱۷ ساعت در روز می خوابد؛ اما اکثر نوزادان پشت سر هم نمی خوابند و معمولا هر ۲-۳ ساعت یکبار بیدار می شوند. به همین دلیل اکثر پدر و مادرانی که […] بیشتر بخوانید
